Năm 2000 tôi về thăm Mẹ, chụp tặng Mẹ những tấm hình, giờ đây đối với tôi là vô giá. Đôi mắt Mẹ đã mờ nhưng tâm trí của Mẹ vẫn cảm nhận hạnh phúc chan hòa dưới mái nhà xưa. Mẹ đồng ý cho tôi bế mẹ ra ngồi trên ghế, trước sân nhà để chụp hình, Mẹ choàng tay ôm lấy cổ tôi. Tấm ảnh có hơi mờ nét do tôi nhờ người bấm máy hộ không quen nghề chụp ảnh, nhưng nó vẫn là tấm ảnh đẹp nhất đối với đời tôi vì đã được ôm Mẹ vào lòng một lần duy nhất, rồi mãi mãi xa Mẹ. Mỗi khi nhìn lại tấm ảnh, tôi như cảm nhận hơi ấm của Mẹ vẫn quanh đây. Mẹ Thứ sống với quê nhà từ khi sinh ra cho đến ngày từ giã cõi đời. Mẹ chỉ xa quê từ năm 2007 khi sức khỏe cạn dần, con cháu đưa Mẹ vào bệnh viện cứu chữa. Miếng trầu Mẹ cũng không buồn ăn, cái ống xoáy trầu Mẹ bỏ quên ở góc nhà, tôi xin được cất giữ như báu vật. Ngày 14-12-2010 Mẹ Thứ về nơi yên nghỉ cuối cùng ở Nghĩa trang liệt sĩ H. Điện Bàn-quê Mẹ, nơi có các con của Mẹ yên nghỉ mấy chục năm qua. Một vầng trăng vừa lặn, nhưng muôn đời vẫn tỏa sáng một màu quê. Một đời thương con thương cháu, nhớ từ cái ăn cái mặc của từng đứa. Ngày giỗ các con các cháu, bà Lê Thị Trị, con gái Mẹ hỏi mẹ mua thứ gì để cúng, Mẹ bảo "mi coi thử thứ chi mà hồi sống tụi hắn thích thì mua về cho tụi hắn". Giọng Mẹ run run, khóe mắt đỏ hoe...

Có một ngày không thể nào quên. Đó là ngày hình dáng Mẹ Thứ, bà Mẹ Việt Nam hiền từ và nhân hậu trên con tem Việt Nam được phát hành nhân kỷ niệm 65 năm ngày TB-LS 27-7 (1947- 2012). Tỉnh Quảng Nam cùng với cả nước đồng loạt phát hành đặc biệt bộ tem 1 mẫu chủ đề "Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng" lấy nguyên mẫu Mẹ Nguyễn Thị Thứ. Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa lớn lao đối với dân tộc mà đồng thời đáp ứng nguyện vọng của người dân xứ Quảng từ ngày Mẹ Thứ còn sống. Họa sĩ Nguyễn Du là người thiết kế mẫu tem từ phác thảo Tượng đài Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng của nhà điêu khắc Đinh Gia Thắng, tọa lạc uy nghi trên đỉnh Núi Cấm, thôn Phú Thạch, xã Tam Phú, TP Tam Kỳ, Quảng Nam. Khuôn khổ tem 32 x 43 mm, giá 2000 đồng. Trong ngày phát hành bộ tem, Bộ Thông tin- Truyền thông trao tặng cho gia đình Mẹ Thứ mẫu tem được phóng lớn như là một kỷ vật để lưu giữ tại ngôi nhà của Mẹ vừa được công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh. Đông đảo các nhà sưu tập tem, người yêu thích tem trong và ngoài tỉnh đến dự với một tình cảm đặc biệt, bởi theo họ, hình ảnh Mẹ Thứ là bất diệt, ai cũng muốn cất giữ cho mình một báu vật...

hà giáo Nguyễn Hữu Thiện, công tác tại Sở GD-ĐT Quảng Nam có mặt từ rất sớm để làm công việc của nhà sưu tập, cẩn thận từng nét nhật ấn trên các ấn phẩm trong đó có bộ tem Mẹ Thứ và những tấm ảnh tôi chụp Mẹ năm 2000, vừa mới tặng cho anh. Anh Hoàng Anh Thi, Chủ nhiệm CLB Viet Stamp (Hội Tem TP Hồ Chí Minh) cùng với nhiều nhà sưu tập tem trong cả nước có mặt ở Quảng Nam trước một ngày, thậm chí đến cuối ngày phát hành các anh còn ở lại để hoàn thành các ấn phẩm mang hình ảnh Mẹ Thứ gửi tặng bạn bè ở Mỹ, Phần Lan, Cambodia,... Anh Hoàng Anh Thi vui mừng và xúc động khi được tham dự Lễ phát hành đặc biệt bộ tem "Bà mẹ Việt Nam Anh hùng", anh nói: "Những người sưu tập tem chúng tôi rất trân trọng hình ảnh Mẹ Thứ, bà Mẹ Việt Nam Anh hùng tiêu biểu của cả nước- mẹ của ngàn đời. Chúng tôi xin được tri ân các người mẹ anh hùng đã trọn đời hy sinh cho dân tộc- đây là lời nhắc nhở đối với những người đang sống nhất là thế hệ trẻ về truyền thống hào hùng của dân tộc Việt Nam". Ông Nguyễn Thành Hưng, Thứ trưởng Bộ Thông tin-Truyền thông ghi nhận: "Việc phát hành bộ tem bưu chính "Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng" là một trong những hoạt động thiết thực của ngành thông tin - truyền thông. Đối với mỗi người dân Việt Nam, có hai điều thiêng liêng nhất, đó là Tổ quốc và Mẹ".

"Đau thương đã hóa thành thân Mẹ/ Cho Mẹ niềm tin vượt đoạn trường/ Và con hiểu/ Một người Mẹ đã chín, mười lần mất con/ Thì không còn gì trên đời là không chịu đựng được/..." là một tứ thơ sâu sắc trong bài thơ chưa kịp đặt tên của chị Vũ Thị Thanh Tâm - Đài Truyền hình Việt Nam, ghi trong sổ lưu cảm tại nhà Mẹ Thứ, nhân chuyến vào Quảng Nam thăm Mẹ ngày 19-11-1995. Chúng tôi cầm tay Mẹ. Mẹ nắm chặt tay chúng tôi. Đôi mắt Mẹ cố rướn lên nhìn nhưng không thể. Em Lê Tự Hiệp, cháu nội của Mẹ kể rằng có những lúc khỏe, bà nội đọc vè kháng chiến cho mọi người nghe. Chúng ta gọi Mẹ Thứ là bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, còn anh Chung Do Soo (Seoul - Hàn Quốc) đến thăm Mẹ ngày 24-4-1995 thì gọi Mẹ Thứ là Mẹ Tuyệt vời. Anh viết: "Chúng tôi vô cùng vinh dự được đến thăm Mẹ tuyệt vời. Cầu chúc Mẹ và gia đình mạnh khỏe...". Chủ tịch nước Lê Đức Anh đến thăm Mẹ ngày 2-2-1996 ghi vào sổ lời chúc ngắn gọn mà nhiều ý nghĩa: "Kính chúc Bà mẹ Việt Nam anh hùng của 11 con, cháu liệt sĩ mạnh khỏe sống lâu" và tặng cho Mẹ chiếc áo ấm mùa đông.

(Còn nữa)

Bút ký Huỳnh Trương Phát